बंद

    कृषी/उत्पादन

    चिकू

    पालघर, महाराष्ट्रातील एक जिल्हा, त्याच्या स्वादिष्ट चिकूसाठी (सपोटा) प्रसिद्ध आहे. पालघरचा चिकू त्याच्या समृद्ध चवीसाठी आणि उच्च प्रतीसाठी ओळखला जातो. चिकूमध्ये फायबर, जीवनसत्त्वे आणि खनिजे भरपूर प्रमाणात असतात. पालघर जिल्ह्यातील चिकू उत्पादनासाठी प्रक्रिया केंद्र देखील आहेत, ज्यामुळे उत्पादकांना मदत होते. डहाणू-घोलवड चिकू ‘एक जिल्हा एक उत्पादन’ योजनेत समाविष्ट आहे, ज्यामुळे या भागाच्या चिकूला विशेष ओळख मिळाली आहे. पालघरमध्ये दरवर्षी चिकू महोत्सव आयोजित केला जातो, जो बोर्डी येथे होतो. घोलवड हे गाव चिकू उत्पादनासाठी प्रसिद्ध आहे आणि ते पालघर जिल्ह्यातील डहाणू तालुक्यात आहे.

    केळी

    पालघर जिल्ह्यातील सोनकेळी/वेलची केळी प्रसिद्ध आहे. पालघर जिल्ह्यातील केळीच्या काही प्रमुख जातींमध्ये सफेद वेलची, आंबट वेलची, भुराकेळी, मद्रासी केळी, लाल केळी, राजेळी केळी आणि भाज्याची केळी यांचा समावेश होतो. यांपैकी काही जातींची लागवड पालघर परिसरात मोठ्या प्रमाणावर केली जाते.

    तांदळाची शेती

     

    bhat
    पालघर (Palghar) मध्ये भात (Rice) शेती मोठ्या प्रमाणावर केली जाते. पालघर जिल्ह्याचे मुख्य शहर असल्यामुळे, येथे भातशेतीचे प्रमाण अधिक आहे. विशेषतः खरीप हंगामात (Kharif season) येथे भात लावणी केली जाते. पालघर शेतीप्रधान जिल्हा आहे. पालघर जिल्ह्यात मोठ्या प्रमाणावर भातशेती (तांदळाची शेती) केली जाते. जिल्ह्यातील वाडा तालुक्यात ‘वाडा कोलम’ हा तांदूळ प्रसिद्ध आहे. हा तांदूळ प्रामुख्याने जिनी किंवा झिनी म्हणून ओळखला जातो आणि त्याला भौगोलिक मानांकन (GI Tag) देखील मिळाले आहे. संपूर्ण जिल्ह्यात अंदाजे 75 हजार हेक्टरवर भातशेती केली जाते. जिल्ह्यातील आदिवासी भागांमध्ये भातशेती ही पारंपरिक पद्धतीने केली जाते.

    मासेमारी

     

    fishing boat

    महाराष्ट्रातील प्रमुख मासेमारी बंदरांपैकी एक, पालघर हे येथील शांत समुद्र किनारे आणि इको-टुरिझम या मुळे प्रसिद्ध आहे. पालघर तालुक्यातून सातपाटी, दातिवरे, मुरबे, नवापूर, दांडी, आलेवाडी, नांदगाव बंदर आणि वसई तालुक्यातून नायगाव, अर्नाळा आणि डहाणू तालुक्यातून बोर्डी, चिंचणी आणि डहाणू या तालुक्यांमध्ये मोठी मासेमारी बंदरे आहेत.

    ► पालघर तालुक्यात सातपाटी येथून पापलेट मासे आणि कोळंबी निर्यात केली जाते. मासे सुकवणे, कोळंबी संवर्धन आदी व्यवसायही जिल्ह्यात सुरू आहेत.

     

    कोळी

    kolibhaji“कोळी” ही एक रानभाजी आहे, जी पावसाळ्यात पालघर आणि आजूबाजूच्या परिसरात नैसर्गिकरित्या उगवते. ह्या भाजीला शास्त्रीय भाषेत Chlorophytum borivilianum असे म्हणतात आणि ती Liliaceae कुळातील आहे. स्थानिक पातळीवर याला कोवळी भाजी किंवा सफेद मुसळी या नावानेही ओळखले जाते. कोवळी भाजी (Chlorophytum borivilianum) ही एक पौष्टिक रानभाजी आहे. यामध्ये अनेक पोषक तत्वे आढळतात, जसे की व्हिटॅमिन-ए, व्हिटॅमिन-सी, कॅल्शियम, लोह, व्हिटॅमिन-बी6 आणि मॅग्नेशियम. ही भाजी साधारणपणे डोंगराच्या उतारावर, मोकळ्या जागेत किंवा मोठ्या झाडांच्या सावलीत वाढते.

    अंबाडी

    अंबाडी

    रानभाजी म्हणून ओळखली जाणारी अंबाडीची भाजी (Ambadi Bhaji) एक स्वादिष्ट आणि पौष्टिक भाजी आहे. पावसाळ्याच्या दिवसात ती भरपूर प्रमाणात आढळते. अंबाडीच्या पानांची भाजी करतात आणि ती चवीला आंबट असते. अंबाडीच्या भाजीमध्ये अनेक पोषक तत्वे असतात, जसे की व्हिटॅमिन सी, लोह आणि कॅल्शियम, ज्यामुळे ती आरोग्यासाठी फायदेशीर ठरते. या भाजीमध्ये असलेले पोषक घटक रोगप्रतिकारशक्ती वाढवण्यास मदत करतात. अंबाडीची भाजी पचनासाठी चांगली मानली जाते, त्यामुळे ती बद्धकोष्ठते सारख्या समस्यांवर मात करण्यासाठी उपयुक्त आहे.

    वास्ते

    vaste

    रानभाजी वास्ते” म्हणजे बांबूचे कोवळे कोंब. ही एक रानभाजी आहे, जी पावसाळ्यात मिळते. याला “शिंद” किंवा “वासत्या” असेही म्हणतात. या कोवळ्या कोंबांची भाजी बनवतात, तसेच वाल किंवा चणे घालून किंवा त्याची काप करून शॅलो फ्राय (shallow fry) करूनही खातात. यापासून लोणचेही बनवतात. पावसाळ्यात, साधारणपणे जुलै-ऑगस्ट महिन्यात, बांबूचे कोवळे कोंब उगवतात.

     

    अळंबी

    mashrum

    पालघर मध्ये रानभाज्यांमध्ये अळंबी (Alambi/Mushroom) खूप प्रसिद्ध आहे. पावसाळ्यात ती नैसर्गिकरित्या उगवते. यालाच अळिंबी किंवा भूछत्र देखील म्हणतात. बाजारात याची भाजी म्हणून विक्री देखील केली जाते.

    अळंबी ही एक प्रकारची रानभाजी आहे जी पावसाळ्यात नैसर्गिकरित्या उगवते. याला मराठीमध्ये अळिंबी, भूछत्र, कुत्र्याची छत्री, धिंगरी, तेकोडे अशा विविध नावांनी ओळखले जाते, पावसाळ्यात, विशेषतः श्रावण महिन्यात, ती डोंगर आणि जंगलांमध्ये आढळते, अळंबी पौष्टिक आणि चविष्ट असल्याने तिची भाजी म्हणून खूप मागणी असते. अळंबीचे व्यावसायिक उत्पादन देखील घेतले जाते, पण नैसर्गिकरित्या मिळणाऱ्या अळंबीला जास्त मागणी असते. पालघर जिल्ह्यामध्ये, विशेषतः आदिवासी भागांमध्ये, अळंबी (Alambi/Mushroom) पावसाळ्यात मोठ्या प्रमाणात आढळते आणि विक्रीसाठी उपलब्ध असते.

    करटोली

     

    रानभाजी करटोली (Kartoli), ज्याला कर्टुली किंवा कटुले देखील म्हणतात, ही एक वेलवर्गीय भाजी आहे जी पावसाळ्यात रानात उगवते. या भाजीला पिवळी फुले येतात आणि ती औषधी गुणधर्मांसाठी ओळखली जाते. पावसाळ्यात रानात, माळरानावर, शेताच्या बांधावर किंवा जंगलाच्या कडेला नैसर्गिकरित्या उगवते.

    शास्त्रीय नाव: Momordica dioica

    स्थानिक नावे: करटोली, कटुले, कर्टुली, कारटोली, कंटोली, रानकारली, कर्कोटकी. इन्फेक्शनचा धोका कमी करते.  बद्धकोष्ठता कमी करते. पोटाजवळील चरबी कमी करण्यास मदत करते.  फुले, पाने किंवा देठांची कढीपत्त्यासारखी भाजी बनवतात. बियांचा काढा आमांशात (dysentery) उपयोगी आहे. फुले यकृतातील उष्णता कमी करण्यासाठी आणि दृष्टी सुधारण्यासाठी उपयुक्त आहेत.

    kartol